Domy Związku Polskich Stowarzyszeń Spożywców „Społem” przy ul. Zacisznej

 

102 lata temu, 26 listopada 1921 roku, powstał projekt Miasta Ogrodu Czerniaków – willowego osiedla w Warszawie. Przedsięwzięciem, które miało nadać impet rozwojowi Miasta-Ogrodu Czerniaków, było powstanie „Pierwszej osady spółdzielczej” na wzór angielskich osad spółdzielczych z Rochdale w Anglii, zrealizowane ostatecznie przez Związek Polskich Stowarzyszeń Spożywców „Społem”.

Przy ul. Zacisznej wzniesiono w latach 1924-1925 według projektu architekta Oskara Sosnowskiego zespół trzech budynków: dwóch mniejszych z czterema mieszkaniami dwupokojowymi każdy i jednym większym - z sześcioma segmentami po trzy pokoje. Ponadto w budynkach były również tzw. pokoje kawalerskie. Każde mieszkanie posiadało ogródek przydomowy. W tej niewielkiej kolonii na 14 rodzin zamieszkało kierownictwo „Społem” z rodzinami, m.in. prezes prof. Marian Rapacki (ojciec powojennego ministra spraw zagranicznych), wiceprezes Józef Jasiński, główny administrator (dyrektor finansowy) Adam Przybyliński, wicedyrektor ds. personalnych Zawadzki oraz kilku lustratorów (tj. audytorów sprawdzających funkcjonowanie spółdzielni).

W środku kolonii na zadrzewionym placu wybudowano betonowy kort tenisowy, z którego korzystali mieszkańcy i zaproszeni przez nich goście, a także mini pole do gry w krykieta i boiska do siatkówki.

Trzy domy przedwojennej osady „Społem” uległy częściowemu zniszczeniu podczas II wojny światowej. Po wojnie zostały odbudowane według nowego projektu. Drugi, nawiązujący stylem do pierwszego rząd domów w osadzie został zbudowany już w okresie powojennym według projektu architekta Tadeusza Kaszubskiego.

Pracownik Spółdzielczy, 1926

Tygodnik Ilustrowany, 1927

Pracownik Spółdzielczy, 1926