Dolna 4 - Fabryka Eteru czyli Zakłady Chemiczne „Synthesa”

 


Fabryka powstała w 1895 r. jako Towarzystwo dla Fabrykacji Przetworów Eterowych i Chemicznych w Sielcach pod Warszawą. Pierwsze budynki zostały wzniesione u zbiegu ul. Belwederskiej (nazywanej Drogą Królewską), Topiel (późniejsza Piaseczyńska) i Dolnej. W latach 1917-31 fabryka była własnością mgr farmacji i chemii Michała Białobrzeskiego, a po jego śmierci – Zygmunta Jaxa-Bykowskiego i Zbigniewa Mieszczańskiego. Fabryka produkowała m.in. eter do narkozy, farmaceutyczny i techniczny, środki dezynfekcyjne, rozpuszczalniki, a w czasie okupacji – środek słodzący dulcynę. Zakłady mieściły się w pięciu budynkach, natomiast składy surowców i gotowych wyrobów znajdowały się pod ziemią. W 1939 r. zakład zatrudniał 52 robotników i 8 pracowników administracyjnych. W sierpniu 1939 r. spółka „Synthesa” została rozwiązana i na jej bazie powołano Warszawską Fabrykę Eteru z siedzibą przy ul. Dolnej 4. Niezniszczona podczas działań wojennych 1939 r. nadal produkowała eter i jego pochodne. W 1945 r. reaktywowała swoją działalność, pozostając nadal spółką prywatną. 21 listopada 1950 r. ustanowiono nad fabryką przymusowy zarząd państwowy. Budynki rozebrano prawdopodobnie na początku lat 60.

Starsi mieszkańcy Sielc do dzisiaj wspominają, jak do lat pięćdziesiątych u zbiegu ulic Dolnej i Belwederskiej unosił się silny zapach eteru.

Zdjęcia NAC i IPMS




Komentarze