Warszawskie pomniki Napoleona

Kurier Warszawski 1921 r. nr 124

5 maja 1921 r. w Warszawie uroczyście obchodzono 100-lecie śmierci Napoleona. Na Placu Wareckim (przemianowanym wówczas na Plac Napoleona) odsłonięto pierwszy pomnik cesarza autorstwa rzeźbiarza Jana Antoniego Biernackiego. Pomnik stanowiła kolumna uwieńczona popiersiem Napoleona. Na cokole kolumny strzeżonym przez cztery cesarskie orły, znajdowała się granitowa tablica z napisem obwieszczającym o przemianowaniu Placu Wareckiego na Plac Napoleona. Popiersie prawdopodobnie zostało przeniesione do przedsionka Szkoły Podchorążych w al. Ujazdowskich, a potem słuch o nim zaginał.

Kolejny pomnik Napoleona autorstwa majora Michała Kamieńskiego stanął w Warszawie w 1923 r. niejako przy okazji wizyty marszałka Ferdynanda Focha, którego uhonorowano polską buławą marszałkowską. Popiersie Cesarza, którego wykonanie powierzono braciom Łopieńskim, było wsparte na czterech zrywających się do lotu orłach. Ustawiono je na cokole ze zwieńczonym koroną monogramem, inskrypcją "Wielkiemu Wodzowi Wyższa Szkoła Wojenna" oraz datą 1923. Monument usytuowano na rogu ulic Koszykowej i Suchej (Krzywickiego) przed warszawską Wyższą Szkołą Wojenną. Pod koniec II wojny światowej pomnik został najprawdopodobniej rozebrany i ukryty. Po wojnie odnaleziono jedynie popiersie, które w rejestrach Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie zapisano w latach sześćdziesiątych XX w., a następnie wystawiono je na wewnętrznym dziedzińcu Muzeum. Dzisiaj popiersie stoi na terenie Akademii Sztuki Wojennej dokąd zostało wypożyczone przez Muzeum na okres trzech lat.

Z okazji obchodów święta narodowego Francji 14 lipca 1937 roku została odsłonięta na warszawskim Hotelu Angielskim tablica pamiątkowa. Uroczystość uświetnili swą obecnością marszałek Edward Rydz-Śmigły, generał Tadeusz Kasprzycki oraz ambasador francuski Leon Noël. Piękna tablica zwieńczona napoleońskim orłem obwieszczała, że znalazła się w tym miejscu ku "Pamięci Napoleona Cesarza Francuzów, który w domu tym spędził dzień 10 grudnia r. 1812". Ponoć właśnie w tym hotelu padło po raz pierwszy słynne zdanie: "Od wzniosłości do śmieszności tylko jeden krok" (Du sublime au ridicule il n'y a qu'un pas). Hotel, a tym samym tablica zostały zniszczone podczas powstania warszawskiego.

Obecny pomnik odsłonięty 5 maja 2011, w 190. rocznicę śmierci cesarza Francuzów, jest kopią drugiego pomnika Napoleona autorstwa rzeźbiarza Michała Kamieńskiego. Nowy pomnik przygotowali rzeźbiarze Paweł Pietrusiński i Marek Żebrowski.